Propisi i vrijednost i´tikafa

I'tikaf je bio stalna praksa Poslanika, sallallahu ‘alejhi ve sellem. Bilježi Buharija od Aiše, radijallahu ‘anha, da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, i'tikafio za vrijeme zadnjih deset dana mjeseca Ramazana sve do svoje smrti, a poslije njega i'tikafile su njegove žene. (Buharija i Muslim) Rekao je Imam Zuhri: “Čudim se muslimanima, ostavili su i'tikaf, a Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, ga nije ostavio otkako je došao u Medinu sve do svoje smrti.” (Fethul-Bari, 4/334.)

Hvala Allahu Gospodaru svjetova, neka je salavat i selam na našeg Poslanika, sallallahu ‘alejhi ve sellem. Islamskom Ummetu je došao dragi gost mjesec Ramazan. U njemu se dobra djela višestruko nagrađuju i za njega su vezani mnogi ibadeti od kojih je i i'tikaf. I'tikaf je boravak u džamiji na određeni način.

Propis i'tikafa

I'tikaf je Sunnet konsenzusom islamskih učenjaka. Obavezan je samo onom ko se zavjetom obaveže. Dokaz za to je hadis kojeg bilježi Buharija od Aiše, radijallahu ‘anha, da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: “Ko se zavjetuje da će uraditi Allahu drago djelo neka ga uradi, a ko se zavjetuje da će uraditi Allahu mrsko djelo neka ga ne uradi.” Ebu Davud prenosi od Ahmeda da je rekao: “Svi učenjaci, koliko znam, se slažu s tim da je i'tikaf Sunnet.” Pohvalno je puno vremena provoditi u i'tikafu; jer se tako boravi u džamiji, čine se dobra djela i upošljava se sa zikrom. I'tikaf je naročito pohvalan za vrijeme zadnjih deset dana mjeseca Ramazana u kojima je noć Lejletul-Kadr. Prenosi se od Aiše, radijallahu ‘anha, da je rekla: “Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, je bio u i'tikafu za vrijeme zadnje desetine mjeseca i govorio je: ‘Tražite noć Lejletul-Kadr u zadnjoj desetini mjeseca.'” (Hadis bilježi Buharija, Muslim i Ahmed, a riječi hadisa su prema Ahmedovoj predaji.)

Vrijednost i'tikafa

I'tikaf je bio stalna praksa Poslanika, sallallahu ‘alejhi ve sellem. Bilježi Buharija od Aiše, radijallahu ‘anha, da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, i'tikafio za vrijeme zadnjih deset dana mjeseca Ramazana sve do svoje smrti, a poslije njega i'tikafile su njegove žene. (Buharija i Muslim) Rekao je Imam Zuhri: “Čudim se muslimanima, ostavili su i'tikaf, a Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, ga nije ostavio otkako je došao u Medinu sve do svoje smrti.” (Fethul-Bari, 4/334.)

Nagrada i'tikafa

Allah, subhanehu ve te'ala, je pohvalio one koji i'tikafe rekavši: “I Ibrahimu i Ismailu smo naredili: Hram Moj očistite za one koji budu tavaf činili, i'tikafili i namaz obavljali.” (Prijevod značenja El-Bekara, 125.) Kada se i'tikafi u zadnjoj desetini Ramazana, u tom vremenu je noć Lejletul-Kadr o kojoj je rekao Uzvišeni Allah: “Mi smo Ga počeli objavljivati u noći Kadr, a šta misliš šta je noć Kadr, noć Kadr je bolja od hiljadu mjeseci.” (Prijevod značenja El-Kadr, 1-3.) Rekao je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem: “Ko bude klanjao noćni namaz u mjesecu Ramazanu vjerujući u Allaha i nadajući se njegovoj nagradi biće mu oprošteni grijesi koje je počinio.” (Buharija)

Smisao i'tikafa

● Priprema za noć Lejletul-Kadr koja ima veliku vrijednost.
● Boravak u mesdžidu za vrijeme i'tikafa čini da se musliman više zalaže i trudi u pokornosti Allahu, subhanehu ve te'ala.
● Povaćanje pokornosti Gospodaru jača vjeru muslimana, vezanost za ahiret i skromnost na dunjaluku.

Uslovi i'tikafa

● Islam, tako da se ne prima od kafira.
● Nijjet i'tikafa, to je šart kod hanefija i hanbelija, a rukn kod malikija i šafija i to je ispravno.
● Pamet, nije ispravan i'tikaf nenormalnog i sličnih njemu kao ni i'tikaf maloljetnika koji ne razlikuje (ispod sedam godina).
● Čistoća od velikog hadesa, tako da nije ispravan i'tikaf džunuba i žene koja je u hajzu ili nifasu. Malikije uslovljavaju da onaj koji je postao džunub, a spavao je, da ne odgađa kupanje, a hanefije kažu da je džunubu zabranjeno i'tikafiti, međutim, ako bi to uradio i'tikaf bi mu bio ispravan.

Mjesto i'tikafa

Razišli su se učenjaci oko mjesta na kojem se i'tikafi. Ispravno je da se ne i'tikafi, svejedno radilo se o muškarcu ili ženi, osim u džamiji. Nije ispravan i'tikaf žene na mjestu na kojem klanja u kući, niti mjestu na kojem klanja muškarac. Kao naprimjer soba određena za namaz. Rekao je Uzvišeni Allah: “Sa ženama ne smijete imati snošaja dok ste u i'tikafu u džamijama.” (Prijevod značenja El-Bekara, 187.) To upućuje da nije dozvoljen i'tikaf osim u džamijama; jer spolno općiti za vrijeme i'tikafa je zabranjeno na svakom mjestu. Prenosi Taberi i drugi, kao što je Katade, govoreći o razlogu silaska ovog ajeta: “Bilo je ljudi koji su bili u i'tikafu pa kada bi izašli zbog potrebe i sreli svoju suprugu, možda bi i spolno općili s njom, pa je objavljen ajet: “Sa ženama ne smijete imati snošaja dok ste u i'tikafu u džamijama.” Ispravan je i'tikaf u svakoj džamiji i nije ispravno mišljenje onih koji kažu i'tikafi se samo u tri džamije: mekkanskom haremu, Medini i Mesdžidul-Aksa; koristeći kao dokaz hadis Huzejfe b. Jemana, radijallahu ‘anh, da je rekao Ibn Mesudu, radijallahu ‘anh: “Ti znaš da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: ‘I'tikaf je samo u tri džamije.’ ili je rekao: ‘u džamijama gdje se obavlja džuma namaz.'”(hadis prenosi Said). Na ovaj dokaz se odgovara sljedećim:
● Uzvišeni Allah je rekao: “Sa ženama ne smijete imati snošaja dok ste u i'tikafu u džamijama.” To se odnosi na sve džamije i ništa se ne izuzima.
● Spomenuti hadis se odnosi na najodabranije. Najbolji i'tikaf je u Mekkanskom haremu, pa u Poslanikovoj džamiji, a zatim u džamiji Aksa. Nakon toga u svim džamijama u kojima se obavlja džuma namaz, a zatim u džamijama u kojima ima puno klanjača.

Vrijeme i'tikafa

I'tikaf je ispravan u svim vremenima, bilo to danju ili noću, pa i u vremenima u kojima je pokuđeno klanjati, kao i u danima Bajrama ili danima kada hadžije borave na Mini. Najbolje vrijeme za i'tikaf je kada se posti, a najbolje vrijeme u kojem se posti je mjesec Ramazan. Najbolji dio Ramazana za i'tikaf je njegova zadnja trećina. Učenjaci koji su mišljenja da nema i'tikafa bez posta uzimaju za dokaz hadis kojeg bilježi Darekutni od Aiše, radijallahu ‘anha, da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: “Nema i'tikafa bez posta.” Odgovor na ovaj dokaz je sljedeći:
● Vjerodostojno se prenosi od Omera, radijallahu ‘anh, da je rekao: “O Poslaniče, ja sam se zavjetovao u džahilijjetu da ću i'tikafiti jednu noć u mekkanskom haremu, pa mu je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: ‘Ispuni svoj zavjet.'” (Buharija). Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, nije naredio Omeru, radijallahu ‘anh, da mora postiti za vrijeme i'tikafa.
● Hadis je slab, tako ga je ocijenio Albani u knjizi Daiful-Džam'i, (6174.)
● Da je uslov post ne bi se moglo i'tikafiti noću; jer se noću ne posti.
● Uslovljavanje posta za vrijeme i'tikafa je propis koji donosi isključivo šerijat, a ne postoji nijedan ajet niti vjerodostojan hadis, kao ni konsenzus učenjaka koji to uslovljava. Hadisi koji upućuju na to nisu vjerodostojni, a i kad bi bili vjerodostojni njihovo značenje je da je i'tikaf uz post bolji.

Koliko dugo se ostaje u i'tikafu

Većina učenjaka je stanovišta da je najmanji vremenski period i'tikafa manji od noći, pa makar bio samo dio nje ili dio dana. Abdurrezzak prenosi od J'ala b. Umejje, ashaba Allahovog Poslanika, sallallahu ‘alejhi ve sellem, da je rekao: “Ja doista provedem dio vremena u džamiji samo da bih bio u i'tikafu.” Imam Malik je mišljenja da je najkraći i'tikaf noć i dan jer malikije uslovljavaju post za ispravnost i'tikafa. Najduži period i'tikafa nema ograničenja, osim što neki smatraju pokuđenim da bude duži od 10 dana, a drugi da bude duži od jednog mjeseca.

Kada se ulazi u i'tikaf i kada se iz njega izlazi

Četvorica imama su mišljenja da se u i'tikaf ulazi neposredno pred zalazak sunca dvadesetog dana, to jest prije dvadeset i prve noći; zato što je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, boravio zadnju desetinu Ramazana u i'tikafu, a deset je ime za broj noći pa je otud obavezno početi ga prije noći. Evza'i, Sevri i Lejs smatraju da se u i'tikaf ulazi nakon sabah namaza dvadeset i prvog dana. To dokazuju hadisom Aiše, radijallahu ‘anha, u kojem je rekla: “Kada bi Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, htio i'tikafiti klanjao bi sabah namaz, a zatim bi otišao na mjesto i'tikafa.” Odgovor imama i drugih na ovaj hadis je da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, ušao u džamiju nakon akšama, ali u mjesto koje je pripremio za i'tikaf je ulazio nakon sabah namaza, kako bi se tu osamio. Iz i'tikafa se izlazi nakon zalaska Sunca noći uoči Bajrama, svejedno, napunilo se trideset dana ili ne. Bolje je da se proboravi i noć uoči Bajrama u džamiji kako bi se klanjao u njoj Bajram ili da se izađe iz nje na mjesto gdje se klanja Bajram.